Bir zamanlar okul kitaplarının değişmez bir parçası olan Plüton, 2006 yılında Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından gezegen statüsünden çıkarıldı. Güneş Sistemi'nin uzaklarında sessizce dolanan bu buzlu cisim, artık resmi olarak bir “cüce gezegen” olarak kabul ediliyor. Peki ne oldu da Plüton bir gecede gezegenlikten düştü? İşte bu bilimsel kararın perde arkası.
Üç Şarttan Birini Karşılayamadı
IAU, 2006 yılında yaptığı tanımla bir gök cisminin “gezegen” olarak kabul edilebilmesi için üç temel şart belirledi:
-
Güneş etrafında bir yörüngede dolanması,
-
Yeterli kütleye sahip olması sayesinde kendi yerçekimiyle küresel şekil alması,
-
Yörüngesindeki diğer cisimleri temizlemiş olması, yani baskın kütleye sahip olması.
Plüton, ilk iki şartı eksiksiz yerine getiriyor: Güneş’in etrafında dolanıyor ve yeterli kütlesi olduğu için küresel şekilli. Ancak üçüncü kriter, yani “yörüngesini temizlemiş olmak”, Plüton’un elini zayıflatan nokta oldu. Güneş etrafındaki yörüngesinde, Kuiper Kuşağı olarak bilinen bölgede pek çok benzer büyüklükte gök cismiyle birlikte dolanıyor ve bu alanı domine edemiyor.
Bilimsel Tartışmalar Devam Ediyor
Her ne kadar resmi olarak cüce gezegen statüsünde olsa da Plüton’un “eski gezegen” unvanı halk arasında hala güçlü bir şekilde hatırlanıyor. Hatta bazı astronomlar bu kararı hâlâ tartışmaya açık buluyor ve Plüton’un yeniden gezegen kabul edilmesi gerektiğini savunuyor. Ancak şimdilik, bilimsel ölçütler gereği Plüton, Güneş Sistemi’nin dokuzuncu gezegeni değil; büyük bir cüce gezegen olarak kayıtlarda yer alıyor.
Plüton’un Yeni Rolü
Statüsünü kaybetmiş olsa da Plüton hâlâ astronomların dikkatini çeken gizemli bir dünya. 2015 yılında NASA’nın New Horizons uzay aracı, Plüton’a yakın geçiş yaparak yüzeyinin detaylı fotoğraflarını Dünya’ya göndermişti. Bu görev, Plüton’un yüzeyinde buzlu dağlar, devasa düzlükler ve şaşırtıcı atmosfer yapıları olduğunu ortaya koyarak, onun hâlâ keşfedilmeyi bekleyen birçok sırrı olduğunu gösterdi.
