Mısır’daki Giza platosunda yer alan ve yaklaşık 4500 yıl önce yapıldığı düşünülen Büyük Sfenks, sadece görkemli yapısıyla değil, ardındaki mitolojik bilmeceyle de dikkat çeker. Aslan gövdesi, kadın başı ve kanatlarıyla tasvir edilen bu heykelin benzeri, Antik Thebes’in girişinde de bulunduğu rivayet edilir.
Efsaneye göre, burada duran sfenks her geçen yolcuya bir bilmece sorar:
“Sabah dört ayaklı, öğlen iki ayaklı ve gece üç ayaklı olan nedir?”
Bu soruya doğru cevap veremeyen herkesin sonu hazin olurken, bir gün Oidipus çıkagelir ve şöyle der:
“İnsan. Bebekken emekler (dört ayak), yetişkinken yürür (iki ayak), yaşlandığında bastonla gezer (üç ayak).”
Bu yanıtın ardından sfenks kendini yok eder ve Oidipus, Thebes şehrine kahraman olarak girer.
Bu mitolojik bulmaca, insanın yaşam evrelerini simgelemesiyle öne çıkar. Aynı zamanda sezgisel düşünceyle çözülebilmesi, onu yalnızca bir efsane öğesi değil, aynı zamanda erken dönem soyut düşünmenin bir örneği haline getirir. Bilmecenin ardındaki yaklaşım, tıpkı matematik gibi, kalıpların dışında düşünme yetisi gerektirir.
Bugün bile bu antik bilmece, hem edebiyat hem de düşünsel tarih açısından değerini koruyor.
