Bilim dünyası, uzun yıllar boyunca hafızanın beyinde sabit bir şekilde depolandığını varsaydı. Ancak yeni bir çalışma, bu görüşü temelden sarsıyor. Nature dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, anılar her hatırlandığında farklı sinir hücreleri devreye giriyor ve bu da hafızanın dinamik bir yapıya sahip olduğunu kanıtlıyor.
Hipokampusun Sırrı: Anılar Neden Değişiyor?
Beynin hafıza merkezi olarak bilinen hipokampus, özellikle "yer hücreleri" sayesinde mekânsal anıları kaydediyor. 1960'lardan beri kabul gören bu teori, 2010'larda yapılan çalışmalarla sorgulanmaya başlandı. Northwestern Üniversitesi'nden Prof. Daniel Dobeck ve ekibi, fareler üzerinde yaptıkları deneylerde, aynı ortam tekrar deneyimlendiğinde aktif hale gelen nöronların her seferinde değiştiğini tespit etti.
Sanal Gerçeklik Labirentinde Hafıza Testi
Araştırmacılar, dış etkenleri tamamen kontrol altına almak için fareleri sanal bir labirente yerleştirdi. Tutarlı koku, sabit beyaz gürültü ve görsel uyaranlarla donatılan ortamda, farelerin hipokampusundaki nöron aktiviteleri incelendi. Sonuçlar şaşırtıcıydı: Fareler aynı labirente defalarca girdiğinde, aktif hale gelen hücrelerin sadece %5-10'u sabit kaldı.
Zamanla Değişen Hafıza: Beyin Neden Böyle Çalışıyor?
Bilim insanları, bu değişimin beynin benzer anıları birbirinden ayırmasına yardımcı olduğunu düşünüyor. Örneğin, her gün gittiğiniz iş yerinizin farklı zamanlardaki hallerini ayrı ayrı hatırlamanız, bu mekanizma sayesinde mümkün olabilir. Ayrıca, en istikrarlı anıların yüksek uyarılabilirliğe sahip nöronlarla bağlantılı olduğu keşfedildi.
Yaşlanan Beyin ve Hafıza Kaybı İlişkisi
Araştırma, yaşlandıkça nöronların uyarılabilirliğinin azalmasının hafıza zayıflamasına yol açabileceğini de ortaya koydu. Eğer bilim insanları bu uyarılabilirliği korumanın bir yolunu bulursa, Alzheimer gibi hastalıkların önlenmesinde yeni tedaviler geliştirilebilir.
Bu çalışma, hafızanın sanılandan çok daha esnek ve dinamik olduğunu gösterirken, beynin zamanı nasıl kodladığına dair yepyeni bir bakış açısı sunuyor.
