Mustafa Kemal Atatürk, Erzincan’a toplam dört kez geldi. İlk ziyareti 1 Temmuz 1919 tarihinde, Erzurum Kongresi’ne katılmak üzere Sivas’tan Erzurum’a giderken gerçekleşti. İkinci kez 30 Ağustos 1919’da, kongre dönüşü Gazlısu’dan (Ekşisu) geçerek Erzincan’a ulaştı. Üçüncü ziyareti, Cumhuriyetin ilanından sonra 29 Eylül 1924’te gerçekleşti. Dördüncü gelişi ise 10 Ekim 1924 tarihinde Erzurum dönüşünde oldu. Her ziyaretinde Erzincan’da kısa süre kalsa da, halkla temas kurdu, resmi kurumları ziyaret etti ve çeşitli etkinliklere katıldı.
Birinci Geliş: Milli Mücadele Yolunda Bir Uğrak (1 Temmuz 1919)
Erzurum Kongresi’ne katılmak üzere Sivas’tan yola çıkan Mustafa Kemal Paşa, 1 Temmuz 1919’da Erzincan’a ulaştı. Yol boyunca köy ve kasabalara uğrayarak halkla buluşan Atatürk, geceyi Erzincan’da geçirip ertesi gün Erzurum’a hareket etti. Bu ziyaret, Milli Mücadele ruhunun Anadolu’da nasıl filizlendiğinin ilk işaretlerinden biriydi.
İkinci Geliş: Dönüş Yolunda Dost Selamı (30 Ağustos 1919)
Erzurum Kongresi sonrası dönüş yolunda, Gazlısu’da (Ekşisu) Atatürk’ü karşılayan Erzincanlı heyetle birlikte şehre giriş yaptı. Erzincan’da kongreye katılan Şeyh Fevzi Efendi ile buluşması dikkat çekiciydi. Belediye binasında verilen yemek, halkla kucaklaşması ve Mutasarrıf’a yaptığı resmi ziyaret bu gelişin önemli anlarıydı.
Üçüncü Geliş: Cumhuriyet Sonrası İlk Ziyaret (29 Eylül 1924)
Cumhuriyetin ilanından sonra Latife Hanım ile çıktığı uzun Anadolu gezisinin bir durağı da Erzincan’dı. Yolda Refahiye’de karşılanan Atatürk, buradaki samimi molanın ardından Erzincan’a geçti. Şehirde büyük bir kalabalık tarafından karşılandı. Belediye, vilayet ve kolordu ziyaretlerinin ardından gece Erzincanlılar onuruna düzenlenen yemekte yaptığı konuşma alkış aldı. Atatürk, burada şu tarihi sözü söyledi:
“Erzincan’ın az zamanda layık olduğu ve Cumhuriyetin kendisinden beklediği mertebede nur ve feyz kaynağı olacağına tamamen inanıyorum.”
Geceyi fener alayıyla noktalayan Atatürk, ertesi gün yeniden geleceğini söyledi.
Dördüncü Geliş: Verilen Söz Yerine Getiriliyor (10 Ekim 1924)
Erzurum dönüşü yine Erzincan yolundaydı. Bu kez yanında Latife Hanım yoktu. Tercan’da karşılanan Atatürk, öğle yemeğini burada yiyip akşama doğru Erzincan’a ulaştı. Karşılama töreni istemese de halk yine sokaklara döküldü. Geceyi şehirde geçiren Atatürk, Erzincan’ı bir kez daha unutulmaz anılarla uğurladı.
Atatürk’ün Erzincan’a yaptığı ziyaretler, şehrin Milli Mücadele ve Cumhuriyet sürecindeki yerini göstermektedir. Erzincan, özellikle 1919’da doğrudan halkla temas kurulan ve destek aranan önemli noktalardan biri olmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonraki ziyaretlerde ise Erzincan, yeni rejimin Anadolu’daki uygulama ve kabul süreçlerinden birine sahne olmuştur. Atatürk’ün bu ziyaretleri, Erzincan’ın Cumhuriyetin yerleşmesinde ve merkezî otoriteyle uyumlu bir şekilde hareket etmesinde rol oynadığını göstermektedir.
