Binlerce kilometrelik imparatorluğu düğümlerle yöneten uygarlığın şaşırtıcı sistemi: Khipu
Güney Amerika’nın eski hükümdarları olan İnkalar, yazılı bir alfabe kullanmadan, 4.000 kilometreye yayılan bir imparatorluğu nasıl yönetti? Cevap: Khipu.
Khipular, alpaka veya lama yününden yapılan, görünüşte basit ama bilgiyle dolu ip dizileriydi. Her düğüm; konumu, büyüklüğü ve bükülme yönüne göre farklı anlamlar taşıyordu. Renkli ipler, adeta bilgi kodlayan bir sistemdi:
-
Kahverengi ipler nüfus verilerini,
-
Sarılar altını,
-
Kırmızılar ise savaşçıları temsil ediyordu.
Kalın bir ana ipe bağlı onlarca sarkıt ip, adeta bir bilgi ağı oluşturuyordu. İnkalar bu sistemle; vergi kayıtlarını, nüfus sayımlarını, takvim bilgilerini ve hatta sözlü tarihi aktarabiliyordu.
Bugün 1.400’den fazla khipu örneği hâlâ günümüze ulaşmış durumda. Ancak büyük çoğunluğunun içeriği hâlâ bir sır. Modern bilim insanları, bu “düğümlü dilin” şifresini çözmek için çalışmalarını sürdürüyor.
