Türkiye, zengin yeryüzü şekilleriyle dikkat çeken bir coğrafyaya sahip. Ülkenin yüksek ve düz ya da hafif engebeli geniş alanları “plato” olarak adlandırılır ve akarsular tarafından derin vadilerle parçalanmıştır. Platolar, yaylalardan farklı olarak yalnızca yaz aylarında kullanılan geçici yerleşim alanları değil, kalıcı yeryüzü şekilleridir. Ülkemizdeki platolar, özellikle Anadolu’nun Dördüncü Jeolojik Zamanda yaşadığı toptan yükselme sonucunda oluşmuş ve farklı bölgelerde farklı yükseltilerde yer almıştır. Güneydoğu Anadolu platoları 600-700 metre, İç Anadolu platoları 1000-1500 metre, Doğu Anadolu platoları ise 1800-2500 metre yüksekliktedir.
Platolar, oluşumlarına göre çeşitli türlere ayrılır. Yatay duruşlu platolar, genellikle eski tortul tabakaların akarsular tarafından yarılmasıyla meydana gelir ve İç Anadolu’da sık görülür. Lav platolar, volkanik faaliyetlerin etkisiyle oluşmuş hafif dalgalı düzlüklerdir ve çoğunlukla Doğu Anadolu’da bulunur. Karstik platolar, su ile kolay çözünen kalkerli arazilerde akarsu aşındırması sonucu oluşurken, aşınım platoları uzun süreli yeryüzü aşınımının ardından yükselmiş alanlardır. Platolar, ortalama 1000 metre üzerinde yükseltisiyle, hem tahıl tarımı hem de hayvancılık açısından ülke ekonomisine önemli katkı sağlar ve birçok alanda yaylacılık faaliyetlerine ev sahipliği yapar.
Türkiye’nin ovaları ise akarsuların taşıdığı alüvyonların birikmesiyle oluşur. Delta ovaları genellikle denize dökülen büyük nehirlerin ağızlarında yer alır. Karadeniz’de Bafra ve Çarşamba, Ege’de Meriç, Bakırçay, Gediz ve Küçük Menderes, Akdeniz’de ise Çukurova ve Göksu delta ovaları öne çıkar. İç bölgelerde ise Konya, Eskişehir, Akşehir ve Malatya ovaları gibi çöküntü ovaları bulunur. Ovalar, tarım ve yerleşim açısından kritik alanlar oluşturur ve özellikle sulama projeleriyle verimlilikleri artırılmaktadır.
Türkiye’de platolar ve ovalar, hem doğal güzellikleri hem de ekonomik katkılarıyla ülkenin en önemli coğrafi alanlarını oluşturur. Platoların yüksekliği ve ovaların verimli toprakları, farklı tarım ve hayvancılık faaliyetlerine olanak tanır, nüfusun yoğunlaştığı önemli yerleşim alanlarını oluşturur.
