Osmanlı İmparatorluğu'nun savaş meydanlarından günümüze ulaşan, hem stratejik derinliği hem de fiziksel çevikliği bir araya getiren kadim askeri spor Matrak, yeniden keşfediliyor. Bir zamanlar Osmanlı askerlerinin eğitiminin ayrılmaz bir parçası olan ve kılıçla yapılan dövüş sanatlarının temelini oluşturan bu benzersiz disiplin, şimdi Türk sporcularının ve tarih meraklılarının ilgisini çekerek, geçmişin bu değerli kültürel mirasını geleceğe taşıyor.
16. yüzyılda Matrakçı Nasuh gibi önemli şahsiyetler tarafından kuralları sistemleştirilmiş olsa da, bu sanatsal dövüşün kökleri çok daha eskiye, Osmanlı'nın kuruluş yıllarına kadar uzanmaktadır. Matrak, sadece bir spor dalı olmanın ötesinde, Osmanlı askerî disiplinini, savaşçı ruhunu ve zengin kültürel yapısını bugüne taşıyan canlı bir köprü görevi üstlenmektedir.
Yeni Kurallar, Yeni Soluk: Matrak Arenası Hazırlandı
Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde Sultan IV. Murad'ın yetmiş farklı Matrak yöntemini bildiği belirtilirken, 19. yüzyıldaki Vaka-i Hayriye sonrası kılıç sporlarının yasaklanmasıyla Matrak da unutulmaya yüz tutmuştu. Ancak günümüzde Efkan Çalış tarafından kuralları yeniden düzenlenen Matrak, Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu'na bağlandı.
Yeni kurallar, oyuncuları yaş ve sıklete göre ayırdı, karşılaşmalar ikişer dakikadan iki oyun halinde yapıldı. Yaz aylarında çim sahalarda, kış aylarında ise kapalı spor salonlarında minder üzerinde gerçekleşen müsabakalar, özel olarak tasarlanmış alanlarda ve geleneksel çadırlarla desteklendi. Çim sahalar için 7 metre iç, 9 metre dış çaplı halkalar belirlenirken, minderler 8x8 veya 10x10 metre olarak kullanıldı.
Cenk Meydanında Centilmenlik: Hakemler Görev Aldı
Matrak karşılaşmalarında bir orta hakem ve iki sayı hakemi "cenk meydanında" görev aldı, fikstür, süre ve anons hakemleri masa hakemleri olarak hizmet verdi. Her minder için ayrı bir hakem ekibi ve masası kuruldu.
Yeni kurallar, karşılıklı saygıya büyük önem verdi. Karşılaşma öncesi oyuncular birbirlerine "Benimle cenk meydanına çıktığınız için teşekkür ederim" derken, müsabaka sonunda "Kasıtlı ve kasıtsız hatalarımdan dolayı özür dilerim" diyerek centilmenliği ön planda tuttu. Karşılaşmalar hakemin "Cenk!" komutuyla başlayıp "Dur!" komutuyla sona erdi.
Dokunuşların Zaferi: Matrak'ın Puanlama Sistemi Belirlendi
Matrak oyununda amaç, rakibin kafasına yumuşak matrak sopasıyla dokunmaktır. Her dokunuş bir puan değerindedir. Sert vurmak kesinlikle yasaktır. Rakibe kalkanla vurmak, oyun aleti veya koruyucu malzemesi yere düşen rakibe vurmak, bilinçli olarak malzemeleri atmak veya rakibe bedensel olarak vurmak kurallara aykırıdır. Kullanılan ekipmanlar arasında yumuşak malzemeden yapılmış matrak sopası, yastık kalkan, miğfer ve sporcuların giydiği aba bulunmaktadır. Bu sade ama etkili ekipmanlar, sporcuların güvenliğini sağlarken, oyunun akıcılığını ve stratejik derinliğini korumaktadır.
Matrak, Osmanlı'nın savaşçı ruhunu ve stratejik zekasını modern çağa taşıyan önemli bir geleneksel spor dalı olarak, sporseverlerin ve tarih meraklılarının ilgisini çekmeye devam etmektedir. Bu kadim oyunun yeniden canlanması, Türk sporuna ve kültürüne yeni bir soluk getirdi.
