Balık, hem lezzeti hem de besin değeri açısından sofraların baş tacı. Ancak doğru şekilde temizlenmemiş bir balık, en iyi tarifleri bile gölgede bırakabilir. Bu nedenle, evde balık yapmayı sevenler için temizleme aşamaları büyük önem taşıyor. Küçük balıklardan büyük türlere kadar her balık, farklı bir teknikle ayıklanmalı ve hazırlanmalı. İşte, balık temizliğinde dikkat edilmesi gereken temel adımlar:
Küçük Balıklar Kolayca Temizlenir
Pullsuz ve minik balıklar söz konusu olduğunda, işiniz oldukça kolay. Bıçak kullanmadan, yalnızca el yordamıyla bu balıkları hazırlamak mümkün. Balığı avuç içine alıp baş kısmını parmaklar yardımıyla kopardıktan sonra, başparmağınızı karnına sokarak iç organları dışarı çıkarabilirsiniz. Son olarak bol suyla durulamak yeterli olacaktır. Bu tür küçük balıkların kılçıkları genelde yemekte rahatsız edici olmaz. Ancak istenirse, iç organlar temizlendikten sonra parmakla kılçık kısmına kadar ilerlenip, hafif hareketlerle omurga kısmı da çıkarılabilir. Fileto haline getirmeye gerek kalmadan bu balıklar genellikle bütün şekilde pişirilir.
Sardalya Temizliği: Pul ve İç Ayıklama Bir Arada
Sardalya gibi pullu ama küçük boyutlu balıklarda ise temizlik biraz daha dikkat ister. El yardımıyla, parmak uçlarıyla balığın pullarını hafifçe kazıyıp çıkarmak mümkündür. Daha sonra baş ve iç kısmı, küçük balıklarla aynı yöntemle ayıklanır. Bıçak kullanmaya gerek kalmadan bu işlemleri tamamlayabilirsiniz.
Uskumru, İstavrit, Kolyoz Gibi Orta Boy Balıklar
Orta büyüklükteki balıklarda, bıçak kullanımı kaçınılmazdır. Anüs bölgesinden başlayarak karnına küçük bir kesik atılır. Sonra iç organlar dikkatlice çıkarılır. Bu sırada solungaçlar da alınmalıdır. Balığın iç kısmındaki siyah zarlar ve kan birikintileri bıçak ucuyla temizlenip bol suyla yıkanarak balık pişirmeye hazır hale getirilir.
Palamut ve Torik Gibi Büyük Balıkların Temizliği
Daha iri balıklar söz konusu olduğunda, farklı bir yaklaşım gerekir. Palamut gibi balıkların karnını tamamen açmak yerine, derin bir kesikle bağırsaklar çıkartılır. İç organlar bıçak yardımıyla alınarak temizlenir. Bu balıklar ya dilimlenerek yahni ve tava için hazırlanabilir, ya da fileto çıkarılarak fırın yemeklerine uygun hale getirilebilir. İpucu: Tava veya yahni için 2–2,5 cm kalınlığında kesilen dilimler idealdir. Lakerda yapılacaksa, bu dilimler en az 4 cm olmalıdır.
Balık Fileto Nasıl Çıkarılır?
Fırında pişirmeyi planlıyorsanız, balığın fileto haline getirilmesi idealdir. Kuyruktan başa doğru, omurgaya paralel kesilerle balığın ikiye ayrılması gerekir. Büyük türlerde, baş ve kuyruk kısmı kesilerek atılabilir. Fileto işlemi, özellikle palamut, torik, levrek gibi balıklarda tercih edilir.
Pilaki İçin Hangi Balıklar, Nasıl Temizlenir?
Pilaki gibi zeytinyağlı balık yemeklerinde dilimleme ve filetolama fark yaratır. Lüfer ve kofana gibi balıklarda fileto tercih edilmelidir. Sarıkanat ise genellikle çizilerek ama bütün halde bırakılır. Küçük tür olan çinekop ise doğrudan bütün pişirilebilir. Bazı balıklarda –örneğin iskorpit, kırlangıç ve adabeyi– kafalar yerinde bırakılır çünkü çorba ve pilakilerde tat verir.
Tulum Çıkartma Yöntemi Nedir?
Bazı balık türlerinin derisi oldukça kalın ve serttir. Bu durumda “tulum çıkarma” yöntemi kullanılır. Bıçağın ucu kuyruktan derinin altına sokularak deri hafifçe kaldırılır. Sonra elle çekilerek bütün halde deri çıkarılır. Dil balığı veya sinarit gibi balıklar bu şekilde hazırlanır. İşlem sırasında dikkatli olunmalı, balığın eti zedelenmemelidir. Temizlikte Hijyen Önemlidir İşlem tamamlandıktan sonra, kesilen yüzeylerin, bıçağın ve ellerin bol suyla yıkanması, mümkünse sirke veya limonla temizlenmesi önerilir. Balıkların içindeki kan kalıntıları veya siyah zarlar tamamen uzaklaştırılmalıdır. Böylece hem tat hem de sağlık açısından en iyi sonucu alırsınız.
