Yüzyıllardır Anadolu topraklarında yankılanan ezgiler, sadece sözlerle değil, çalgılarla da nesilden nesile aktarılıyor. Türk müziğinin köklerinden beslenen ve zamanla hem Türk Sanat Müziği'nde hem Halk Müziği'nde hem de modern türlerde varlığını sürdüren bu çalgılar, müziğimizin kimliğini oluşturan temel unsurlar arasında yer alıyor. İşte Türk müziği ile özdeşleşmiş, tarihî ve kültürel açıdan büyük anlam taşıyan 11 enstrüman:
1. Bağlama
Türk Halk Müziği'nin simgesi haline gelen bağlama, halk arasında "saz" ya da eski adıyla "kopuz" olarak da bilinir. Yedi teli ve tezenesiyle, hem parmak hem mızrapla çalınabilen bu enstrüman, ozanların dilinden düşmeyen melodilerin taşıyıcısıdır.
2. Kabak Kemane
Orta Asya’dan gelen kökleriyle dikkat çeken kabak kemane, yayla çalınan tek deri kapaklı Türk çalgısıdır. Hatay’da “hegit”, Güneydoğu’da ise “rubaba” adlarıyla da tanınır. Derin sesi ve otantik yapısıyla özellikle Ege’nin ve Güney’in ezgilerine hayat verir.
3. Karadeniz Kemençesi
Karadeniz’in hırçın dalgaları kadar coşkulu ezgilerine eşlik eden bu kemençe, Batı müziğinde yer alan klasik kemençeden farklıdır. Dik tutularak çalınan Karadeniz kemençesi, horonların vazgeçilmez eşlikçisidir.
4. Zurna
Üflemeli çalgıların en gür seslisi olan zurna, coşku ve kutlamaların başrol oyuncusudur. Genellikle davulla birlikte çalınan zurna, özellikle açık alanlarda sesiyle dikkat çeker. Dut, söğüt ya da ceviz ağacından yapılır.
5. Davul
İki tarafına deri gerilmiş büyük kasnaklardan oluşan davul, tokmakla çalınır. Yüzyıllardır düğünlerin, bayramların ve mehteran yürüyüşlerinin ayrılmaz bir parçasıdır.
6. Def
Yuvarlak formu ve deri yüzeyiyle def, el ile vurularak çalınan bir vurmalı çalgıdır. Mezopotamya’dan günümüze kadar ulaşan bu çalgı, düğünlerde ve toplu eğlencelerde özellikle kadınlar tarafından büyük bir coşkuyla çalınır.
7. Yaylı Tambur
Tambur ailesinin özel bir üyesi olan yaylı tambur, Tanburi Cemil Bey tarafından müziğe kazandırılmıştır. Tamburun telli yapısını, kemençe yayı ile buluşturarak benzersiz bir tınıya ulaşmıştır.
8. Ud
İnsanlık tarihinin en eski telli çalgılarından biri olarak kabul edilen ud, özellikle Türk Sanat Müziği’nin ana taşıyıcılarından biridir. Farabi tarafından akort sistemine katkı yapıldığı rivayet edilir. Zarif sesiyle klasik eserlerin vazgeçilmezidir.
9. Darbuka
Darbuka, gövdesi daralan yapısıyla tek elle çalınan vurmalı bir çalgıdır. “Düm” ve “tek” olmak üzere iki temel sesle ritim verir. Eğlencelerin enerjisini yükselten bu çalgı, Arap, Balkan ve Türk kültürlerinde önemli bir yere sahiptir.
10. Delbek
Küçük bir defe benzeyen delbek, özellikle Ege’de, özellikle Fethiye ve çevresinde kadınlar tarafından çalınır. Kına geceleri, asker uğurlamaları gibi özel günlerde duyguları yansıtan ritimleriyle öne çıkar.
11. Kanun
Kanun, zengin perde sistemiyle Batı'daki klavseni andırsa da, Türk müziğine özgü karakteristik tınısıyla ayrışır. Parmak uçlarına takılan metal penalarla çalınan kanun, Türk Sanat Müziği’nin zarif seslerinden biridir.
