Roma İmparatorluğu'nun doğu sınırlarında, İÖ 67 yılında önemli bir dönüm noktası yaşandı. Ünlü komutan Pompeus, Persler’in orijinal topraklarından biri olan Kilikya’yı ele geçirerek, bu bölgeyi Roma’nın egemenliği altına aldı. Ancak bu siyasi ve askeri başarı, beraberinde yalnızca toprak kazanımı değil; derin kültürel ve dinsel bir dönüşümü de getirdi.
Kilikya, iklimi ve toprak yapısıyla Persler’in ana vatanını andıran bir bölgeydi. Bu nedenle, burada yaşayan çiftçiler ve bölgenin soyluları hem kan hem de kültür olarak tamamen İran kökenliydi. İşte bu nüfus, Roma sınırlarına yeni bir dini ve inancı taşıdı: Mitra kültü.
Mitra, özellikle savaşlarda yenilmezlik ve zaferin sembolü olarak kabul edilen bir tanrıydı. Bölgedeki İranlılar arasında büyük saygı gören bu savaş tanrısına tapınma, hem kutsal bir gelenek hem de toplumsal bir bağlayıcıydı. Kilikya’nın halkı bu inancı, Mazda’ya tapınmanın ve Babil inançlarının ilginç bir sentezi olarak benimsedi. Böylece Mitra kültü, bölgenin farklı dinî motiflerini bir araya getiren bir köprü işlevi gördü.
Dikkat çekici bir diğer nokta ise, Kilikya’daki resmi yazı dilinin Sami-Aramice’nin bir çeşidi olmasıydı. Bu dil, Mitra kültürünün metinlerinin ve ritüellerinin kayıt altına alınmasında önemli bir rol oynadı ve inancın bölgedeki yayılımını kolaylaştırdı.
Roma İmparatorluğu’nda Kilikya’nın fethiyle başlayan bu dini akım, özellikle askeri sınıflar arasında hızla yayıldı ve Mitra, savaşçı ruhları ve zaferle ilişkilendirilen güçlü bir tanrı figürü olarak Roma dünyasında kendine sağlam bir yer edindi. Bu kült, Roma'nın çok tanrılı din yapısına farklı bir renk katarak imparatorluk sınırlarının ötesinde bile etkisini sürdürdü.
Mitra inancının Roma tarihindeki bu önemli dönemi, hem doğu-batı kültür alışverişinin hem de inançların evriminde kayda değer bir örnek olarak değerlendiriliyor.
