Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü Merkez ve Taşra teşkilatı teknik personellerinin sahadan birebir gözlem, meteorolojik veri ve teknik bilgilerle hazırladığı "Fenolojik Değerlendirme – Hububatta Yağış, Ekiliş ve Gelişim Analizi Nisan 2023 Değerlendirmesi yayımlandı. 

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından yapılan açıklamada; “Yağışlarda, normaline göre yüzde 51, geçen yıl Nisan ayına göre yüzde 100’den fazla artış gözlenmiştir. Bölge geneli yağışlar ise tüm bölgelerde normallerinin üzerinde gerçekleşmiş, en fazla artış yüzde 82 ile Marmara ve Karadeniz bölgelerinde kaydedilmiştir. Karadeniz Bölgesi nisan ayı yağışları son 63 yılın en yüksek seviyesinde gerçekleşmiştir. Yağışlarda Hatay, Kilis ve Gaziantep çevrelerinde normallerine göre yüzde 60 azalma, Trakya, Batı Karadeniz, Balıkesir, Samsun, Amasya, Tokat, Ordu, Giresun, Trabzon, Gümüşhane, Erzincan, Tunceli, Adana, Kahramanmaraş, Osmaniye çevreleri ile Antalya ve Mersin’in doğu kesimlerinde ve İzmir’in batısında 100’den fazla artış gerçekleşmiştir. İl geneli yağışlarda en fazla yağış 165.7 mm ile Bingöl’de meydana gelirken, Kırklareli son 63, Edirne son 41 yılın en yüksek nisan ayı yağışını almıştır. En az yağış alan ilimiz ise 25.8 mm ile Kilis olmuştur. Normallerine göre en fazla azalma yüzde 52 ile yine Kilis’te kaydedilmiştir. Ülkemizde 1 Ekim 2022-30 Nisan 2023 kümülatif (7 aylık) dönemde ise 374,1 mm yağış gerçekleşirken, normali 431,7 mm (1991-2020) ve geçen yıl 408,9 mm’dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 13, geçen yıl yağışlarına göre yüzde 9 azalma gerçekleşti. Su yılı yağışları Karadeniz Bölgesi hariç tüm bölgelerde normallerinin altında gerçekleşmiş, en fazla azalma yüzde 27 ile Marmara Bölgesi’nde meydana gelmiştir. 2023 su yılı yağışları normallerine göre Tekirdağ, Edirne, Çanakkale, Osmaniye, Hatay ile Van, Ağrı ve Iğdır’ın doğu kesimlerinde yüzde 40’tan fazla azalma, Samsun, Ordu, Giresun, Erzincan, Tunceli, Elazığ ve Adıyaman çevrelerinde ise yüzde 40’a kadar artma göstermiştir. İl geneli yağışlarda en fazla yağış 925.0 mm ile Rize’de, normaline göre en fazla artma yüzde 21 ile Tunceli’de gerçekleşmiştir. En az yağış alan ilimiz 158.8 mm ile Iğdır, normaline göre en fazla azalma gösteren ilimiz ise yüzde 51 ile Hatay olmuştur.

İç Anadolu Bölgesi (ülkemiz buğday ekilişinin yüzde 36’sı);

İç Anadolu Bölgesi Bölgenin nisan ayı yağışı 60.2 mm, normali 45.5 mm ve 2022 yılı Nisan ayı yağışı 13.0 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 32, 2022 yılı Nisan ayı yağışlarına göre yüzde 100’den fazla artma gerçekleşti. Bölge genelinde yazlık ekilişler ve yulaf ekilişleri tamamlanmıştır. Konya’daki kıraç arazilerde çoğunlukla kardeşlenme sonu veya sapa kalkma dönemi başında olan hububat bölgenin geri kalanında sapa kalkma dönemindedir. Yazlık olarak ekilen hububat ise kardeşlenme dönemindedir. Konya’da mart-nisan aylarındaki yağışlarla beraber kıraç arazilerde daha önce yaşanan kuraklığın etkileri çoğu tarlada (kıraç alanların yüzde 90-95’i) ortadan kalkmıştır. Ancak kuraklığa ileri derecede maruz kalan bazı kıraç arazilerde kuraklığa bağlı tohum kayıplarından kaynaklı lokal boşluk ve seyrekliklerin bulunduğu araziler de (kıraç alanların yüzde 5-10’u) mevcuttur. Bu arazilerde kardeşlenme ile bu boşlukların kapatılamadığı görülmüştür. Eskişehir’de mart ayının son günlerinde gerçekleşen şiddetli don hadisesi nedeniyle yeşil aksamda tespit edilen olumsuzluklar büyük oranda ortadan kalkmış olup kayda değer oranda verim kaybı beklenmemektedir. Sulanabilir arazilerde bazı üreticilerin nisan ayı içerisinde sulama işlemine gerek görmediği öğrenilmiştir. Konya’da iklimde yaşanan ani sıcaklık değişimleri nedeniyle sulu arazilerdeki özellikle 6 sıralı erkenci arpalarda başak çıkarma başlamış olup fenolojik gelişim normallere göre yaklaşık 10 gün önden gitmektedir. Beyşehir ilçesinde göle yakın taban suyu yüksek bazı tarlalarda su kesmesine bağlı kısmi zararlar mevcuttur. Yunak ilçesinde kıraç arpalarda lokal olarak “arpa sarı cücelik virüsü” görüldüğü bilgisi alınmıştır.

Aksaray’da ekilişlerin yaklaşık yüzde 85’i gübreli, yüzde 15’i gübresiz yapılmış, buğdayda dekara 15-20 Kg gübre kullanılmıştır. Kırıkkale’de gübresiz ekiliş yapılmamış buğdayda dekara 12-15 Kg, arpada 10-12 Kg kullanıldığı görülmüştür. Mart ayında başlayan üst gübreleme ve yabancı ot mücadele işlemleri yüksek kesimlerde (Yozgat) devam etmekte iken bölgenin geri kalanında tamamlanmıştır. Eskişehir, Ankara ve Kırıkkale’de mart ve nisan ayında gerçekleşen yoğun yağışlar sebebiyle mantari hastalıklar ve kök çürüğü hastalığı tespit edilmiş olup, üreticiler tarafından gerekli mücadele yapılmaktadır. Mayıs-haziran aylarında bir miktar daha yağış alınması durumunda bölge genelinde verim miktarının geçen yıla oranla artacağı değerlendirilmektedir.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi (ülkemiz buğday ekilişinin yüzde 15’i );

Bölgenin nisan ayı yağışı 69.0 mm, normali 62.4 mm ve 2022 yılı Nisan ayı yağışı 10.7 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 11, 2022 yılı Nisan ayı yağışına göre yüzde 100’den fazla artma gerçekleşti. Mart ve nisan yağışlarının etkisi ile kuruya ve suluya ekiliş yapılan alanlarda hububat gelişimi arasında fark bulunmamakta olup bitki gelişimi normal seyrinde devam etmektedir. Hububat Batman ilinin geç ekilen bölgelerinde başaklanma dönemine girmek üzere iken bölge genelinde başaklanma dönemindedir. Adıyaman’da ise başaklanma dönemi tamamlanmak üzeredir. Diyarbakır’da havaların ısınmasıyla beraber daha önceki dönemlerde ortaya çıkan sararmalarda iyileşmeler görülmüştür. Adıyaman ili Kahta ilçesinin belirli bölgelerinde dolu yağışı nedeniyle zarar görülen alanlar mevcuttur. Septoria (yaprak leke) hastalığına karşı uygulanan ilaçlamalardan olumlu sonuçlar alınmıştır. Adıyaman’da yağış sonrası seyreden sıcak havalar nedeniyle pas hastalıklarına karşı mücadele yapılmıştır. Batman ve Siirt illerinde yabancı ot ilaçlaması, gübreleme ve pas ilaçlaması bitmiş olup, süne zararlısının gelişimi ve yoğunluğu takip edilerek ilaçlama yapılmakta olduğu gözlemlenmiştir Son aylarda düşen yağışlar verim artışının olacağı yönündeki beklentiyi artırmıştır. Ekstrem bir durum gerçekleşmediği müddetçe özellikle Şanlıurfa ve Batman’da geçen seneye oranla verimin artması beklenmektedir. Diyarbakır’da Haziran ayının sonlarına doğru hasadın başlayacağı öngörülmektedir.

Marmara Bölgesi (ülkemiz buğday ekilişinin yüzde 11’i);

Bölgenin nisan ayı yağışı 94.5 mm, normali 51.9 mm ve 2022 yılı Nisan ayı yağışı 49.6 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 82, 2022 yılı Nisan ayı yağışlarına göre yüzde 91 artma gerçekleşti. Buğday Kocaeli’nde sapa kalkma döneminde; Kırklareli’nde sapa kalma dönemi tamamlanmış başaklanma döneminin başı olan bayrak yaprak çıkarma aşamasında olup bölgenin geri kalanında başaklanma dönemindedir. Bitki gelişimi normal seyrinde devam etmektedir. Nisan ayının yağışlı geçmesi ay içinde yapılan üst gübreleme işlemini yarayışlı hale getirmiştir. Balıkesir’de lokal olarak iyi yağış alan taban arazilerde özellikle arpada bitki gelişimi hızlı olmuş bu da bitkinin boylanmasına ve bazı alanlarda yer yer yatmalara neden olmuştur. Kırklareli’nde üreticilerin ağırlıklı kısmı iki kez olmak üzere toplam 30 kg üre gübresi kullanmış olup ayrıca şu an yağış sonrası sahanın gübrelemeye elverişli olması halinde tane gübresi olarak bir kısım üreticiler de bir defada toplam 30 kg yüzde 26'lık Nitrat kullanmaya hazırlanmaktadır.

Kanser hastası öğretmen öğrencilerinin sevgisiyle hayata tutunuyor Kanser hastası öğretmen öğrencilerinin sevgisiyle hayata tutunuyor

Havaların yağışlı gitmesi külleme ve pas hastalığı riskini arttırmış olup bu tarz mantari hastalıklara karşı ilaçlamalar devam etmektedir. Tekirdağ’da mayıs ayı içerisinde fazla yağış alınması durumunda üreticilerce başakta oluşabilecek fusarium hastalığına karşı koruyucu amaçlı 3. kez fungusit uygulamasının yapılması planlanmaktadır. Kocaeli’nde nisan ayının yağışlı geçmesi nedeniyle yabancı ot ilaçlaması yapılamamıştır. Tekirdağ’da kışlaklardan süne inişlerinin tamamlandığı, süne survey çalışmalarının henüz başlamadığı, mayıs ayının ilk haftası kıymetlendirme surveyi çalışmalarının başlayacağı, Edirne’de ise ergin süne sayımlarının devam ettiği öğrenilmiş olup, geçen yıla göre ufak çaplı artış gözlenmiş olmakla birlikte konu takip edilmektedir. Bitki gelişimi iyi durumda olup, mayıs ayında yeterli yağış alınması durumunda rekoltenin geçen yıla göre iyi olacağı tahmin edilmektedir.

Karadeniz Bölgesi (ülkemiz buğday ekilişinin yüzde10’u);

Bölgenin nisan ayı yağışı 102.3 mm, normali 56.2 mm ve 2022 yılı Nisan ayı yağışı 40.8 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 82, 2022 yılı Nisan ayı yağışlarına göre yüzde 100’den fazla artma gerçekleşti. Özellikle iç kesimlerde kalan illerde daha önceki aylarda bitki gelişimi için yetersiz olan yağışlardan sonra mart ve nisan ayı içerisinde gerçekleşen yağış miktarı bitki gelişimi için olumlu yönde etkili olmuştur. Çorum’da sonbahar ve kış aylarında yağışların yetersiz olması bitkilerin gelişim evrelerinde gecikmelere yol açmasına rağmen mart ayında üreticilerin kullandıkları gübrelerin yağışlarla desteklenmesi ve nisan ayı içerisinde devam eden yağışların da etkisiyle hububat gelişimi hızlanmış olup iyi bir gelişim süreci seyretmektedir. İç kesimlerde kalan illerde buğday sapa kalkma döneminde olup arpa tarlalarında başaklanmalar gözlenmeye başlamıştır. Samsun ve Sinop illerinin kıyı kesimde yer alan ilçelerinde hububatta başaklanmanın başladığı tespit edilmiştir.

Amasya ve Tokat illerinde daha önceki aylarda taban gübresinin az kullanılması ve kuraklık nedeniyle bazı tarlalarda görülen sararmaların nisan ayında alınan yağışlar ve yağış öncesi atılan üst gübrelerle toparlandığı görülmüştür. Nisan ayının aşırı yağışlı geçmesi nedeniyle bazı tarlalarda görülen pas hastalığı ile mücadele için ilaçlama çalışmaları yapılmaktadır. Samsun ve Sinop ilinde geçen aylarda görülen sararmaların genel itibariyle toparladığı, bitkinin sağlıklı görünümde olduğu gözlense de bazı tarlalarda sararmaların devam ettiği görülmektedir. Yer yer tarla farelerinin zarar oluşturduğu gözlemlenmiştir. Önümüzdeki dönemde herhangi bir olumsuzluk yaşanmaması durumunda bölgede verimin iyi olacağı tahmin edilmektedir.

Akdeniz Bölgesi (ülkemiz buğday ekilişinin yüzde 9’u);

 Bölgenin nisan ayı yağışı 76.9 mm, normali 53.5 mm ve 2022 yılı Nisan ayı yağışı 13.0 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 44, 2022 yılı Nisan ayı yağışlarına göre yüzde 100’den fazla artma gerçekleşti. Hububat Mersin ili Silifke ilçesi ve Hatay ilinde sarı olum evresinde olup hasadın mayıs sonu - haziran ayı başında başlayacağı bilgisi alınmıştır. Antalya’nın sahil kesimi, Gaziantep’in Karkamış, Kilis, Şahinbey ve Oğuzeli ilçelerinin güney kesimlerinde hububat genel olarak süt olumu evresine girmiş olup İslahiye, Nurdağı, Yavuzeli ve Araban bölgelerinde ise çiçeklenme dönemindedir. Kahramanmaraş’ta hububat başak oluşum evresine girmiş olup, Elbistan ilçesinde sapa kalkma evresindedir. Adana’da önceki dönemlerde yaşanan kuraklık, bitkinin strese girmesine neden olmuş, böylelikle bitkinin sapa kalkma ve başaklanma zamanı etkilenmiş olup bitki boyu normale göre kısa kalmış ve erken başaklanma görülmüştür, bu durumun verim üzerinde olumsuz etkiye sahip olacağı değerlendirilmekte olup geçen yıla göre az da olsa verim kaybı olacağı öngörülmektedir. Kahramanmaraş’ta nisan ayı içerisinde üreticiler tarafından pas ve yaprak bitine karşı mücadele yapılmıştır. İlaçlanan arazilerde olumlu yönde gelişme olduğu gözlenmiştir. Bazı üreticiler süne mücadelesi yapmaktadır. Gaziantep’te kışlaklardan inen ergin sünelerin doğal ölümleri gerçekleşmiştir. Sünelerin bitkilere bıraktıkları yumurtalarından çıkışlar başlamış olup nimfler görülmektedir. Zararlının 3 gömlek değiştirmesi ve başaklara zarar vermeye başlamasıyla birlikte ekonomik zarar eşiğinin aşılması durumunda ilaçlamalar başlayacaktır. Fakat bazı üreticilerin süne mücadelesi yapmaya başladığı bilgisi alınmıştır. Gaziantep ili Karkamış, Oğuzeli ve Şahinbey ilçelerinde arpaların; mayıs sonu - haziran ayı başında hasada geleceği tahmin edilmektedir. Buğdayda ise hasadın haziran ayının ortalarında başlaması beklenmektedir. Gaziantep’te genel olarak yeterli yağış alındığından rekoltenin yüksek olması beklenmektedir” ifadelerine yer verildi.

YAĞIŞ ve HUBUBAT GELİŞİMİ 2022/23 Sezonu Değerlendirmesi

Türkiye geneli Nisan ayı yağışları; normalinin ve geçen yıl nisan ayı yağışlarının üzerinde gerçekleşti. Bölge geneli yağışlar ise tüm bölgelerde normallerinin üzerinde gerçekleşmiş, en fazla artış %82 ile Marmara ve Karadeniz Bölgelerinde kaydedilmiştir. Karadeniz Bölgesi nisan ayı yağışları son 63 yılın en yüksek seviyesinde gerçekleşmiştir. Yazlık hububat ve yulaf ekilişleri Doğu Anadolu Bölgesi haricinde tüm bölgelerde tamamlanmıştır. Üst gübreleme ve yabancı ot mücadelesi İç Anadolu’nun yüksek kesimleri ile Doğu Anadolu Bölgesi’nde devam etmekte olup diğer bölgelerde tamamlanmıştır. Ülke genelinde nisan ayının yağışlı geçmesi külleme ve pas gibi mantari hastalık riskini artırmış olup bu tarz hastalıklara karşı ilaçlama işlemleri devam etmektedir. Hububat İç Anadolu, Karadeniz Bölgesinin iç kesimlerinde sapa kalkma, Karadeniz Bölgesi’nin sahil kesimi, Güneydoğu Anadolu, Marmara Bölgelerinde başaklanma döneminde, Ege ve Akdeniz Bölgelerinde başaklanma dönemi sonlarında olup yer yer olum dönemine giren alanlar tespit edilmiştir.

Haber Merkezi

Yağışlar olsa da tehlike geçmedi (1)_1221x960

Editör: Saliha Kara